TEDARİK ZİNCİRİ YÖNETİMİ NEDİR?

Üretilen mamullerin tüketicilere ulaştırılması ile ilgili çabaları kapsar. Yani dağıtım, mamulün üreticiden alınıp tüketiciye ulaşıncaya kadar geçirdiği işlemler, kararlar ve davranışlarla ilgilidir. Dağıtım Kanalı “fikir ürün ve hizmetler gibi, değeri olan şeylerin doğuş, çıkarım veya üretim noktalarından son kullanım noktalarına kadar götürülmesiyle uğraşan birbiriyle bağımlı bir dizi kurum ve kuruluşun oluşturduğu örgütsel bir sistemdir. Aracılar, bayi, acente, toptancı, perakendeci, dağıtıcı… Tedarik zinciri; ham maddelerin üretiminin yapılması ile beraber tüketicilere ulaştırılması ve dağıtılması için yapılacak olan tüm işlemlere tedarik zinciri adı verilmektedir. Tedarik zinciri yönetimi; ham maddelerin üretilmesinden dağıtılmasına kadar üretici ve dağıtıcı firma ile beraber yapılacak tüm yönetimsel ve denetimsel işlemlere tedarik zinciri yönetimi denilmektedir. Tedarik zinciri yönetimi, üretilmiş olan hizmetlerin, ürünlerin kolay bir şekilde sorunsuz olarak müşterilere ulaştırılması için aracı firmalar ile yapılan çalışmalara da denilmektedir. Tedarik zinciri; üretici, toptancı, acente, perakendeci ve lojistik arasında sürdürülmektedir. Üretimi yapılmış olan ürün veya hizmetin dağıtıma geçmesi için öncelikle toptancılar ile anlaşılması gerekilmektedir. Belirli toptancılar ile anlaşıldıktan sonra acentelerle anlaşıp perakende işlerinin yapılması için destek sağlamaktadır. Perakendecilerle anlaşıldıktan sonra üretimi yapılmış olan ürünün veya hizmetin dağıtımının yapılması için lojistik firmaları ile anlaşılmaktadır. Lojistik firmaları, belirli üretici ve perakendeci firmalar ile oluşturulduktan sonra dağıtımı yapılmaktadır. Tedarik zinciri iki türlü işlemektedir. Birinci olarak üreticiden tüketiciye doğru oluşan işlemdir. İkinci olarak ise üreticiden toptancıya, toptancıdan acenteye, acenteden perakendeciye, perakendeciden de lojistik firmalarına doğru meydana gelen sistemdir. Bu sistemler ürünün birim fiyatında değişmelerin olmasına neden olmaktadır. Alınan komisyonlar ile ürün ve hizmet fiyatlarında artış meydana gelmektedir. Üreticiden tüketiciye hiçbir aracı firma olmadan meydana gelen alışverişte çok büyük bir fiyat farkı oluşmamaktadır. Çünkü tüketici kendisi üreticiden doğrudan ürünü satın almakta ve arada herhangi bir aracı firma yoktur.

Tedarik zinciri kendi içerisinde altı farklı temel fonksiyona sahiptir. Bunlar; talep ve sipariş yönetimi, satın alma, planlama, stok yönetimi, depo yönetimi ve sevkiyat ve dağıtımdır. Talep ve sipariş yönetimi; Tüketicilerin ihtiyaç duyduğu ürün veya hizmetlerin üretici firmalardan talep edilmesine ve talep edilen ürün veya hizmetin üretici firma tarafından oluşturulup, talep edilen siparişlerin yönetilmesidir. Satın alma; tüketicinin talep ettiği ürün veya hizmetin üretilmesi için hammadde kaynaklarının bulunmasıdır. Planlama; üretici firmanın talep edilen ürünlerin ve hizmetlerin üretilmesi için belirli plan çerçevesinde üretiminin yapılmasına denilmektedir. Planlama ile beraber üretici firma yapacakları hizmetlerin hangi işlemde ve süreçte olduğunu kolayca öğrenebilecektir. Stok yönetimi; üretimi yapılan ürün veya hizmetin daha sonradan oluşacak talep doğrultusunda stoklanmasının yapılmasıdır. Stok yönetimi ile beraber olağandışı herhangi bir talep doğrultusunda üreticiye kolay bir şekilde hizmet sunulmaktadır. Depo yönetimi; üretimi yapılmış olan ürün veya hizmetlerin stoklanmasının ardından belirli bir bölgede veya yerde saklanmasına denir. Depo yönetimi, ürünlerin ne zaman kadar kalacağı ile ilgilidir. Ürünlerin belirli bir yerde depolanmaması, yapılan stokların, ürünlerin bozulmamasına katkı sağlamaktadır. Sevkiyat ve dağıtım; üretimi yapılmış olan ürün veya hizmetin müşteriye ulaştırılması için üretici firma ve dağıtıcı firma arasında yapılan işlemlere denir. Üretici firma üretmiş olduğu ürünleri belirli bir lojistik firması ile anlaşarak ürünlerini tüketiciye ulaştırmasına sağlamaktadır. Tedarik zinciri yönetiminde en önemli kısımlardan biride dağıtım stratejileridir. Dağıtım stratejileri, Üretilen mal ve hizmetlerin tüketiciye ulaştırılması işi ve bunu gerçekleştirmek için başvurulan yöntemlerin bütünüdür. Üretilen mamüllerin tüketicilere dağıtılmasıyla ilgili tüm çabaları kapsar. Pazarın doygunluğa ulaştığı dönemde dağıtım faaliyetlerinin kalitesini ve işletmenin tüketiciler ile etkileşimini arttırmak açısından bu amaca hizmet edecek aracılar ile çalışmak işletme tarafından tercih edilecektir.

Dağıtım stratejileri kendi aralarında 3 gruba ayrılmaktadır. Bunlar;

1. Yoğun dağıtım stratejisi

Yoğun dağıtım stratejisi, potansiyel müşteri bulunan her yerde ürünün satışa sunulması şeklinde olur. Rekabetin yoğun, tüketici talebinin yüksek olduğu ve buna bağlı olarak sunum kolaylığı olan ürünlerde bu tür dağıtım tercih edilmektedir. Yoğun dağıtıma genellikle kolayda mallar konu olur. Yoğun dağıtımla tüm pazarda ürünün dağıtımını yapmak mümkündür. Ancak bu durumda tüm perakendecilere ürünün ulaşması gerekir. Bu ise çok uzun dağıtım kanalları kullanmayı gerekli kılabilir. Hedef pazarlarda ürünün sunulması şeklinde gerçekleşir. Perakendeciler çok sayıda bulunmalıdır ve ürünlerin dağıtımı pazara oldukça yakın yerlerde yapılmalıdır. Üretici ve tüketici arasında fazlaca aktör bulunmaktadır. Örnek olarak günlük kullanılan, ikame edilebilen, zorluk çekmeden her yerde herkesin bulabileceği ürünler, gıda ürünleri gibi.

       2-Seçici dağıtım stratejisi

Saygınlığı oluşmuş özellikli bir ürünün dağıtımında üretici daha seçici davranabilir. Az sayıda aracıyla dağıtım yapmak hem maliyeti düşürür hem de denetim oranını yükseltir. Bu nedenlerden dolayı üretici her istekli aracıyla çalışmak zorunda değildir. Bu yüzden üretici ve tüketici arasında aktör sayısı fazla değildir. Az sayıda tercih edeceği aracılarla hedef pazara ulaşabilecek hem de ürünlerinin saygınlığını koruyacaktır. Genellikle özellikli dayanıklı tüketim malları, prestij sağlamak isteyen giyim ve kozmetik ürünlerinde bu tür dağıtım politikası izlenmektedir. Tüketici üründe ısrarcı olabilirde, olmayabilir de. Buna seçici dağıtım stratejisi denilmektedir.

  3-Münhasır dağıtım stratejisi

Bir takım üreticiler ürünlerinin dağıtımını daha iyi denetleyebilmek ve saygınlığını oluşturmak, arttırmak ve daha iyi hizmet verebilmek için bir yörede birkaç aracı işletme ile anlaşma yapabilirler. Bu anlaşma çerçevesinde aracı işletmede yoğun bir satış çabası oluşacak, tüketici de tercih ettiği ürünü en iyi şekilde ve belirli yerlerden temin edebilecektir. Perakendecilikte beğenmeli ve özellikli mallarda bu yöntem uygulanmaktadır. Talep düzeyine göre dağıtım politikaları da değişecektir. Üretici ve tüketici arasında hiçbir aktör yoktur. Tüketici malda ısrarcıdır. Örnek olarak; ihracatçı ve ithalatçı, dış ticarete konu olan mallar, marka bağımlılığı yaratacak her ürün, özel üretim ürünler, basımı sınırlı veya hiç olmayan nadirat adı verilen kitapların ve aynı zamanda; kitap, dergi, efemera gibi değerli ürünlerin ya da antika eşyaların müzayedelerde açık arttırma yoluyla satışa sunulması ve bu yöntemle bu özel ürünlerin kişilere dağıtılması sağlanmaktadır. Buna münhasır dağıtım stratejisi denilmektedir.